E-Defter Uygulamasının Vergiye Tabi Gelire Etkisi: Malatya Kayısı İşletmeleri Örneği

Özet

E-defter sistemi, kağıt defterlerin elektronik ortamda tutulmasını sağlayan bir sistemdir. Türkiye'de Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yürütülen bu sistem, Vergi Usul Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu hükümlerine uygun olarak, işletmelerin defterlerini dijital ortamda oluşturmalarına, kaydetmelerine ve saklamalarına olanak tanır. Çalışmada, Türkiye’de 13 Aralık 2011 tarihli "Elektronik Defter Genel Tebliği" ile uygulamaya geçirilen e-defter sisteminin Malatya’da kayısı ticareti yapan işletmelerin vergiye tabi gelirleri üzerindeki etkisi incelenmiştir. Türkiye, Dünya’da kayısı üretiminde birinci sıradadır. 2017 yılında, Malatya Kükürtlü Kuru Kayısı'sı, kendine özgü nitelikleri ve yapısıyla Avrupa Birliği Komisyonu tarafından "Malatya Kayısısı" olarak tescillenmiş ve ilan edilmiştir. Bu durum, Malatya kayısısına hem yurtiçi hem de yurtdışı piyasalarda rakiplerine karşı belirgin bir avantaj sağlamıştır. Bu üstünlük sayesinde Malatya’da kayısı ticareti önemli bir ivme kazanmış özellikle ihracat büyük gelir kaynağı olmuştur. Araştırma Malatya ilinde en yüksek hacimli ihracat yapan 5 işletme üzerinden gerçekleştirilmiştir. İşletmelerin e-defter kullanıcısı olması şartı aranmıştır. İşletmelerin e-deftere geçmeden önceki 5 yıllık gelir tablosu kalemlerindeki veriler ile e-deftere geçtikten sonra günümüze kadar olan gelir tablosu kalemlerindeki veriler alınmıştır. Araştırmada e-defter uygulamasının vergisel açıdan kamuya ve işletmelere getirdiği yenilikler araştırılmıştır. Malatya’da faaliyet gösteren 5 kayısı işletmesinin e-deftere geçmeden önceki ve geçtikten sonraki gelir tabloları analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, işletmelerin e-deftere geçişi sonrası vergiye tabi gelirlerinde düzenli bir artış olmadığı tespit edilmiştir. E-defterin kamu vergi gelirlerini beklenen düzeyde artırmadığı gözlemlenmiştir.