İşletme Akademisi Dergisi

Üniversitelerde Sürdürülebilirliğin İncelenmesi: LOPCOW ve MEREC Tabanlı CoCoSo Yöntemleriyle Çevreci Üniversitelerin Analizi

Esra Yaşar — 2023-07-04

Yeşil üniversite kavramı, sürdürülebilir kalkınma ve doğal kaynakların kullanımına ilişkin kaygılar nedeniyle ortaya çıkmıştır. Çeşitli kurum ve kuruluşlar, üniversiteleri yeşil veya yeşil olmayan şeklinde sıralayarak, sürdürülebilirlik performanslarını karşılaştırabilmeyi mümkün kılmaktadır. UI GreenMetric tarafından yayınlanan raporlar da, günümüzde dünya çapındaki üniversitelerin sürdürülebilirlik performanslarını karşılaştırabilmek için en yaygın olarak benimsenen sistemlerden bir tanesidir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, UI GreenMetric tarafından 2022 yılında Türkiye’de çevreci üniversite olarak seçilen 8 üniversitenin, 2018-2022 yılları arasındaki sürdürülebilirlik performanslarını değerlendirmektir. Çalışma kapsamında enerji ve iklim değişikliği, atık, su, ulaşım, eğitim ve araştırma kriterleri kullanılmıştır. ÇKKV yöntemlerinden LOPCOW ve MEREC yöntemleri kullanılmış ve bu iki yöntemin birbirine entegre edilmesiyle oluşan ortak ağırlıklandırma yöntemi ile kriterlerin önem düzeyleri belirlenmiş, CoCoSo yöntemiyle de ilgili üniversitelerin sürdürülebilirlik performansları sıralanmıştır. LOPCOW yöntemi sonucunda en önemli kriterin atık, MEREC yöntemi sonucunda ise en önemli kriterin enerji ve iklim değişikliği olduğu sonucuna ulaşılmıştır. CoCoSo yöntemi sonuçlarına göre, 2018-2022 yılları arasında sürdürülebilirlik performansı en yüksek olan üniversitenin ODTÜ olduğu tespit edilmiştir.

Kariyer Hedeflerinde Uyuşmazlık Ölçeği’nin Türkçe Formu’nun Üniversite Öğrencilerinde Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi

Gürkan Yeğintürk — 2023-07-04

Bu çalışmanın amacı, Kariyer Hedeflerinde Uyuşmazlık Ölçeği’nin (KHUÖ) Türkçe’ye uyarlanarak psikometrik özelliklerinin incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu bir devlet üniversitesinde lisans eğitimine devam eden 353 öğrenci (223 kadın 131 erkek) oluşturmaktadır. Birinci düzey faktör analizi ile ölçeğin dört faktörlü yapısı doğrulanmıştır. Ölçüt bağıntılı geçerlik kapsamında KHUÖ-TF ile Beck Umutsuzluk Ölçeği puan ortalamaları arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. KHUÖ-TF’nin tümü için Cronbach alfa güvenirlik katsayısı .88 olarak bulunurken, Başarı Farklılığı, Çaba Farklılığı, standart Farklılığı ve Yetenek Farklılığı alt ölçekleri için Cronbach alfa güvenirlik katsayısı sırasıyla .71, .76, .78 ve.77 bulunmuştur. Ayrıca, KHUÖ-TF’nin cinsiyete göre ölçüm değişmezliğinin olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, KHUÖ-TF’nin üniversite öğrencilerinin kariyer hedeflerindeki uyuşmazlığı değerlendirmede geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olarak kullanılabilir.

Akıllı Otomasyon Sistemlerinin Getirdiği Riskler ve İç Denetime Etkileri

Berrin Karacaer — 2023-07-04

Akıllı otomasyon, robotik süreç otomasyonunun yapay zeka ile öğrenebilme ve karar alabilme becerileri eklenerek geliştirilmiş halidir. Çalışmanın amacı akıllı otomasyon sistemlerinin işletmelerin risk yönetimi ve iç denetim süreçlerine etkilerini incelemektir. Bu amaçla akıllı otomasyon sistemlerinin temel riskleri, yeni riskler karşısında iç denetimin karşılaştığı zorluklar ve bu zorlukların nasıl aşılabileceği konularında değerlendirmelerde bulunulmaktadır. Akıllı otomasyonun getirdiği riskler; teknolojik riskler, düzenleme ve gizlilik riskleri, etik riskler, siber riskler, kurumsal riskler ve finansal riskler olmak üzere altı temel kategori altında incelenmiştir. Akıllı otomasyon riskleri nedeniyle iç denetimin karşılaştığı temel zorluklar ise; artan yetkinlik gereklilikleri, iç denetimin akıllı otomasyonun benimsenmesindeki rolü ve konumu ile akıllı otomasyonu izleme ve denetleme yöntemleri ile ilgilidir. Son olarak iç denetimin yetkinliklerinin gelişen teknolojilere paralel olarak geliştirilmesi, esnek kaynak bulma modellerinin değerlendirilmesi, iç denetimin akıllı otomasyonu benimseme sürecine erken evrelerde dahil olması ve veri analizi yeteneklerinin geliştirilmesi tavsiye edilmektedir.

Kağıt ve Kağıt Ürünleri Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi

Nuray Ergül — 2023-07-04

Dünyada olduğu gibi Türkiye’de kağıt ve kağıt ürünleri sektörü çok önemli bir yer tutmaktadır. Bu sektör, hem iş hayatında hem de özel hayatta ihtiyaçlarımızın önemli bir kısmını karşılamaktadır. Türkiye’de kâğıt ve kâğıt ürünleri üretimi 2022 yılında 1,2 miyar dolarlık işlem hacmine ulaşmıştır. Teknolojik gelişmeler ve yaşanan Covid 19 gibi krizler sektörün genişlemesine ve değişime uğramasına neden olmuştur. Sektörde yaşananlar beraberinde kağıt ve kağıt üreticisi şirketlerin varlık ve kaynak dengelerini optimum düzeyde tutmalarını gerekli kılmaktadır. Aksi halde yaşanan gelişmeler şirketlerin finansal yapılarının da bozulmasına neden olabilir. Dolayısıyla kağıt ve kağıt ürünleri üreticisi şirketlerinin performanslarının analizi bu şirketlerin sürdürülebilirlikleri açısından büyük önem taşımaktadır. Çalışmanın amacı; BIST kağıt ve kağıt ürünleri sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin finansal performanslarının analiz edilmesidir. Çalışmada ELECTRE ve COPRAS yöntemlerinden faydalanılmaktadır. Bu şirketlerin performanslarının analizinde 2017-2021 yıllarında BIST kağıt ve kağıt ürünleri sektöründe faaliyet gösteren şirketlere ait finansal tablolar kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda her iki yöntemle elde edilen bulguların birbirleriyle örtüştüğü ve 2017-2021 yıllarında en yüksek performansı “KARTN” kodlu şirketin gösterdiği tespit edilmiştir. Literatürde kağıt ve kağıt ürünleri sektörünün finansal performansının ELECTRE ve COPRAS yöntemleri ile analizinde yeterli amprik çalışma bulunmamaktadır. Literatürdeki bu açığı kapatmak için çalışmada kağıt ve kağıt ürünleri sektöründeki şirketlerin finansal performanslarını incelenmektedir. Çalışma kağıt ve kağıt ürünleri sektöründeki karar alıcıların yatırım ve finansman gibi kararlarının kolaylaştırılması ve güçlendirilmesini sağlayacak bilgiyi sunarak bu sektörün finansal performansını inceleyen araştırmacılar için literatüre katkı sağlamaktadır.

Sağlıkta İnformal Ödemelerin Tematik Harita Analizi

İlknur Arslan Aras — 2023-07-04

Bu çalışmanın amacı, sağlıkta informal ödemeler konusunda yapılan çalışmaların temalarını belirlemektir. Bu amaçla, 01.01.1997-03.06.2023 tarihleri arasını kapsayan Web of Science veri tabanında "informal payment" ve "health" anahtar kelimeleri kullanılarak "topic" seçeneğiyle bir arama yapılmıştır. Toplamda 324 yayın analiz edilmiştir. Verilerin analizi için R programı ve bibliometrix paketi kullanılarak tematik haritalar ve tematik evrimler incelenmiştir. Analiz sonucunda, motor temalarda bulunan artı anahtar kelimeler şunlardır: informal ödemeler, sağlık hizmetleri, değişme, eşitlik, etki, cepten ödeme. Yazarlar tarafından kullanılan anahtar kelimeler arasında anne sağlığı, kaliteli bakım, Hindistan, İran, sağlık sistemi, sağlık harcamaları bulunmaktadır. Başlık anahtar kelimelerinde sağlık, bakım, kanıt yer almaktadır. Özet anahtar kelimeleri ise sağlık, hizmetler ve sistemdir. Sağlıkta informal ödeme konusunda alanın en önemli kalıplarını çalışmak isteyenler motor temaları, marjinal alanlarda çalışmak isteyenler niş temaları, yeni ve güncel konularla ilgilenmek isteyenler azalan veya ortaya çıkan temaları, ve çalışmanın özüne odaklanmak isteyenler temel temaları inceleyebilirler.

Döviz Kuru Değişimlerinin Finansal Tablolar Üzerine Etkileri: Seçilmiş BIST 30 Şirketleri Üzerine Bir Araştırma

Ayşegül Ünlü — 2023-07-04

Bu araştırmanın amacı, Covid 19 pandemi dönemi öncesinde ve sonrasında kur değişimlerinin işletmelerin finansal tabloları üzerindeki etkilerini, TMS 21 Kur Değişiminin Etkileri Standardıyla getirilen düzenlemeler çerçevesinde irdelenmesidir. Araştırmada kullanılan veriler BIST 30 endeksinde işlem gören seçilmiş 15 firmanın 6 yıllık (2017-2022) bağımsız finansal denetim raporlarından edinilmiştir. Bu doğrultuda işletmelerin Esas faaliyetlerden diğer gelirler ve giderleri, Finansman gelirleri ve giderleri, Hasılat, Satışların Maliyeti ve Brüt karındaki değişimleri Kruskal Wallis H analizine tabi tutulmuştur. Çalışmanın sonucunda kur değişimleri ile finansal tablolar arasında genelde pozitif, istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir. Kur değişimleri; firmaların esas faaliyetlerden diğer gelirler, Hasılat, Satışların maliyeti ve Brüt karında önemli etki meydana getirirken Esas faaliyetlerden diğer giderler ve Finansman gelirleri/giderlerinde önemli bir etki meydana getirmemiştir.